Dr. Öğr. Üyesi Selami VARLIK | Paul Ricouer

Hoca, Beyza Kayacı tarafından takdim edildi.

Ders, içeriğe bağlı olarak işlendi.

Ders, tek oturum olarak işlendi. 

• Paul Ricoeur’ün hermenötik gelenekte özel konumu

Paul Ricouer’ün en önemli vurgularından bir tanesi açıklama ve anlama ilişkisidir. Aralarında hiyerarşik ve döngüsel ilişki olup olmadığını incelemektedir. Riceour’e göre daha çok açıklamak daha iyi anlamaktır ve anlam olabilmesi için açıklama şarttır. Yani hiyerarşik olarak açıklama ön planda olmalıdır.

• Metin ve eylem ilişkisi

Ricouer’de metinselliğin beş temel özelliği bulunur. Dilin söylem olarak meydana gelmesi, söylemin yapılandırılmış eser olarak meydana gelmesi, söylemde ve söylem eserlerinde sözün yazıyla ilişkisi, bir dünyanın yansıtılması olarak söylem eseri, anlamın dolayımı olarak söylem ve söylem eseridir. 

• Varoluşsal anlama ve epistemolojik açıklama beraberliği

Ricouer anlama tecrübesinin nihai bir sonuç olduğunu düşünmektedir. Sürecin anlama, açıklama, anlama olarak ilerlediğini söyler. İlk anlama ön anlama ikincisi ise temellük etme anlamındadır. İnanç, metaforlar, semboller, etnik köken, kültür gibi faktörler ön anlamayı belirlemektedir. Bu aşamadan sonra Heidegger ve Gadamer’in düşüncelerinden ayrılarak kavramsal ve rasyonel bir şekilde açıklama aşamasının gereğine vurgu yapmaktadır. Böylelikle anlama daha sağlam temellerle gerçekleşmektedir. Dolayısıyla açıklama ve anlama arasında döngüsel ve hiyerarşik bir ilişkinin olduğunu söylemektedir.

• Açıklamada yöntem ve doğru anlam sorunu

Söylem eserinden yazılı metne geçiş nesnel yaklaşımı mümkün kılmaktadır. Bu yaklaşımla da dil bilimlerin tüm yöntemlerine başvurulabilir. Fakat Ricouer’e göre bu şekilde nihai bir hakikate ulaşılamaz. Ne metnin tek bir anlamı vardır ne de her anlam aynı seviyede doğrudur. Burada ona göre doğruluk yerine olasılık ilkesiyle en yüksek ihtimalle ne demek istenildiği saptanabilir.

• Metinle kurulan aidiyet bağı ve mesafeleşme ihtiyacı

Ön anlama dünyasının aidiyet ilişkilerine bağlı olarak şekillendiğini söyler. Bu ilişkilerin de sembollerle kurulduğunu açıklar.  Kozmik, politik ve rüya sembolleri olmak üzere üç temel sembolün olduğunu düşünmektedir. Her toplumda sembollere yüklenen çeşitli anlamlar vardır. 

Sembol ve alegori arasında farklar vardır. Alegori için tanım ve tercüme yeterlidir ve felsefi bir değeri yoktur. Sembolün sunduğu tecrübe ise kavramın dışına çıkmaktadır. 

Ricouer’e göre ön anlamanın ikincil kaynağı dini metinlerdir. Aidiyet ilişkisinden sonra ikincil kaynak olarak dini metinlerin girmesiyle mesafeleşme başlar. Bu sebeple Ricouer’e göre mesafeleşmenin nedeni sözlü metinden yazılı metine geçiştir.

Son on beş dakika soru- cevap yaparak ders bitirildi. Öğrencilerin derse ilgi düzeyleri ve katılımları üst düzeydedir. Öğrencilerin soru ve geri dönütleri konuya duyulan ilginin ve dersin anlaşılırlığının göstergesidir. Ders işleyiş ve gidişat planlanan şekilde gerçekleşmiştir.  

• Selami Varlık, Paul Ricoeur’de Temellük ve Tahayyül, Birinci Bölüm, ss. 35-110.

• Selami Varlık, Felsefe Metinleri Canlı Mıdır?
• Bir Düşüşün Anatomisi (Film)