Dr. Öğr. Üyesi Eylem HACIMURATOĞLU | Felsefenin Fenomenoloji İfade Biçimi

Hoca, Hayrunnisa Akgün tarafından takdim edildi.

Ders, içeriğe bağlı olarak işlendi.

Ders, iki oturum olarak işlendi. 

Fenomenoloji, 20. yüzyılın başında Edmund Husserl tarafından kurulan felsefi bir akımdır. Temel amacı, deneyimin yapılarını ve özünü anlamaktır. Fenomenoloji, bilincin ve dünyanın nasıl kurulduğunu inceleyerek geleneksel özne-nesne düalizmini aşmayı hedefler.

• Fenomenolojinin Temel Kavramları:
• Epoche (paranteze alma): Doğal tavrı ve önyargıları askıya almak. Bu, gündelik hayatta ve bilimlerde varsaydığımız şeyleri sorgulamamızı sağlar.
• Yönelimsellik: Bilincin her zaman bir şeyin bilinci olması. Bilinç her zaman bir şeye yöneliktir.
• Öz: Deneyimin temel, değişmez yapıları. Fenomenoloji bu özleri ortaya çıkarmayı amaçlar.
• Yaşam dünyası: Gündelik deneyimin arka planı, bilimsel teorilerden önceki dünya.
• Korelasyon: Bilinç ve dünya arasındaki karşılıklı ilişki. Ne saf özne ne de saf nesne vardır, ikisi birlikte oluşur.

Fenomenolojik yöntem, deneyimi önyargısız ve doğrudan betimlemek üzerine kuruludur. Bu yöntem, varyasyon adı verilen bir teknik kullanır. Varyasyon, bir deneyimin farklı olasılıklarını hayal ederek onun özsel yapılarını ortaya çıkarmayı amaçlar.

• Algı Fenomenolojisinin Temel Özellikleri:

Perspektiflilik: Nesneler her zaman belli bir açıdan algılanır. Bir nesnenin tüm yönlerini aynı anda göremeyiz.

Ufuk: Algının arka planı ve potansiyeli. Bir nesneyi algılarken, onun görünmeyen yönlerini de bir şekilde “biliriz”.

Tamamlanmamışlık: Algı asla tam ve eksiksiz değildir. Her zaman daha fazla keşfedilecek şey vardır.

Olumsal varlık: Algılanan şeyin varlığı zorunlu değildir. Her zaman yanılma olasılığı vardır.

Fenomenoloji, bilinç ve dünya arasındaki ilişkiyi korelasyon olarak ele alır. Bu yaklaşıma göre, bilinç ve dünya birbirinden bağımsız olarak var olamazlar. İkisi birlikte, karşılıklı ilişki içinde oluşurlar. Fenomenoloji, bilinci ve dünyayı baştan verili varsaymaz. Bunun yerine, deneyimin yapılarını betimleyerek bilincin ve dünyanın nasıl kurulduğunu gösterir. Bu yaklaşım, geleneksel özne-nesne düalizmini aşmayı amaçlar.

Husserl’e göre fenomenoloji, tüm bilimleri temellendirebilecek bir “kesin bilim” olma potansiyeline sahiptir. Çünkü fenomenoloji, diğer bilimlerin varsaydığı şeyleri sorgular ve deneyimin temel yapılarını ortaya çıkarır. Fenomenoloji, sadece dış dünya algısıyla değil, aynı zamanda iç deneyimle de ilgilenir. Refleksiyon yoluyla kendi bilinç yaşantılarımızı da inceleyebiliriz. Bu iç deneyim, dış dünya algısından farklı özellikler gösterir.

Sonuç olarak fenomenoloji, deneyimin doğasını ve yapısını anlamaya çalışan felsefi bir yaklaşımdır. Amacı, bilincin ve dünyanın temel özelliklerini ortaya çıkarmak ve geleneksel felsefi problemlara yeni bir bakış açısı getirmektir. Fenomenoloji, 20. yüzyıl felsefesini derinden etkilemiş ve varoluşçuluk, hermenötik gibi diğer felsefi akımların gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Son on dakika soru- cevap yaparak ders bitirildi. Öğrencilerin derse ilgi düzeyleri ve katılımları iyiydi ve interaktif olarak işlenmiştir. Ders işleyiş ve gidişat planlanan şekilde gerçekleşmiştir.  

• Dan Zahavi, Fenomenoloji İlk Temeller
• Edmund Husserl, The Idea of Phenomenology
• Merleau-Ponty, Algının Fenomenolojisi, Giriş

• Edmund Husserl, Mantık Araştırmaları
• Edmund Husserl, Fenomenoloji Üzerine Beş Ders
• Dan Zahavi, Fenomenoloji İlk Temeller
• Maurice Merleau-Ponty, Algının Fenomenolojisi
• Herbert Spiegelberg, Fenomenolojik Hareket
• Edmund Husserl, Ideen