| Özet: | - Genel çerçeve: Mehmet Hoca ile yapılan ders tek oturumdu ve bir buçuk saat sürdü. Ders planlanan tarihte yapılmadı, belirlenen tarih 17 Şubat 2024 idi fakat ders 2 Mart 2024 tarihinde yapıldı. Dinin varlığına olan ihtiyacın farklı topluluklardaki yansımalarıdan, ibadetlerin semavi dinlerde benzerlik gösterdiğinden ve kurban ibadetinin tarihinden bahsedildi.
- Dersin özeti:
- Fransız İhtilalinden sonra ortaya ‘’din’’ olgusunun Natüralizm kaynaklı olduğu düşünüldü. Yapılan araştırmalarda dinin, insanların doğa olaylarını anlamlandırma ve sebeplendirme ihtiyaçları doğrultusunda ortaya çıktığı düşünüldü. Tabiat olaylarının din duygusunu ve bazı ritüelleri ortaya koyduğu sonucuna varıldı.
- Dinin kaynakları konusundaki diğer bir fikir ise aile temelli idi. Aile reisinin ruhundan medet umma ve ritüeller gerçekleştirme sonucunda Ruhçuluk inancının doğduğunu düşündüler. Evrimsel süreç sonucunda ise çok tanrılı dinlerin tek tanrılı dinlere dönüştüğü vurgulandı. Fransızların bu çalışması bütün kıtada etki uyandırdı.
- Amerikalılar bir araştırma yapmak amacıyla bir enstitü kurdular ve dünya ile hiçbir bağlantıları olmayan kabileleri keşfettiler. Bu kabilelerin dinleri genelde çok tanrılı sisteme dayanıyordu. Yağmur, savaş, güzellik tanrısı gibi birçok tanrıları vardı. Zihinlerindeki tanrı yansımalarına göre onları temsil edecek heykelcikler yapmışlardı. Amerikalılar bu kabîleleri incelediklerinde ‘’Tanrılar Panteonu’’ yapısını keşfettiler. Tarım, savaş, tabiat tanrısı gibi tanrıların yaratma gücü yoktu. Yaratma gücü sadece baş tanrıya mahsustu. Bu durum ‘’evrimin tersine gelişimi’’ olarak yorumlandı. Durum aslında pozitivistlerin düşündüğü gibi değildi. Tek tanrı inancı bozularak politeist inanca verilmişti.
- İslam inancıyla karşılaştıklarında Allah’ın sıfatlarını keşfettiler. Her özellik ona has idi ve bu becerileri taşıyacak başka tanrılar yoktu.
- Pozitivistler bilim olduğu için dine ihtiyaç olmadığına karar verdiler. Bilimi din yerine koymaya çalıştılar ama bu çabaları manevi bir boşlukla sonuçlandı. Daha sonra, çağdaş ve her dinin güzel yönünü barındıran bir din oluşturmak istediler fakat bu da başarılı olamadı çünkü ‘’numune-i imtisal’’leri yoktu. (Örnek alınabilecek biri)
- Köle-cariye sisteminin İslam toplum ahlakını kötü etkilediği, Müslümanların bu durumu kötüye kullanması hakkında bazı örnekler verildi: köle pazarları, zencilere yapılan zulüm ve sonucunda Basra isyanı.
- Yahudilikte ibadet hakkında bilgiler verildi. Sünnet işleminin Yahudi dininde de olduğundan bahsedildi. Erkek çocuklarının 13, kız çocuklarının 12 yaşından sonra dini mükellefiyetleri başlar ve Mitzvah adı verilen bir törenle bu çocuklar dini mükellefiyete adım atarlar. 613 emir ve nehyin hepsini yerine getirmek zorundadırlar. Yahudilikte abdest, oruç, ve 5 vakit (Şaharit, mushaf, minha, neilat şerarim, meğarib) gibi ibadetler bulunur. Namazlarında Zebur’dan ayetler okurlar. Aslında Hac ibadetleri de vardır fakat mabetleri yıkıldığı için artık yapmamaktadırlar.
- Hristiyanlıkta ibadet hakkında bilgi verildi. Sünnet etme aslında Hrsitiyanlarda da vardı fakat 202 yılında Comedius tarafından yasaklandı. Yahudilik ve İslam’da da olduğu gibi Hristiyanlıkta da ibadetler vardır fakat Pavlos, şeriat mükellefiyetinin sadece ruhban sınıflarına ait olduğunu belirtti. Manastır içinde ruhban sınıfına ait kimseler 3 vakit namazını cemaatle, diğer 2 vakit namazını ise özel odalarında kılmak zorundadırlar. Onlar da Yahudiler gibi namazda Zebur’dan ayetler okurlar. Teheccüt ve kuşluk namazı gibi kılınan namazları da var. Abdest yok. Bu ritüelleri Doğu Hristiyanları yerine getirir.
- Zerdüştçülük ve Sabiilik inançlarından bahsedildi.
- Tin suresi hakkında bazı bilgiler verildi.’’ Vet-tini vez-zeytun’’ yemininde Allah’ın aslında literal anlamda değil, Hazreti İsa’nın vahiy aldığı Zeytin Dağı’ın ve emin olunmamakla birlikte Budha’nın altında İlham (belki de vahiy) aldığı incir ağacının kastedildiğine dair açıklamalar yapıldı. Sina Dağı ve ‘’o emin belde’’ diye bahsedilen Mekke’nin, peygamberlerin orada vahiy alması sebebiyle bu fikre ulaşıldığı açıklandı. Allah bahsedilen yerlerdeki vahiy üzerine yemin etmiştir.
- İnsan kurbanının tarihin en derinlerinden gelen bir ritüel olduğuna ve hatta yakın zamanda bile gerçekleştirildiğine dair bazı örnekler paylaşıldı. İsmail’in kurban edilmesi, bir hayvanın kurbanı kadar (belki daha fazla) olağandı. Hazreti İbrahim’in hayvan kurban olayı çok büyük bir devrimdi.
- Hristiyan ve Yahudilerin tahrif anlayışı bizimkinden farklıdır. Hrsitiyanlar İncil’i bir biyografi kitabı olarak algılar. Tevrat ise Museviler tarihinden bahseder.
- Son: Öğrenciler dersten memnun kaldılar. Hocamız ders süresinin yeterli olmadığını belirtti.
|
